wijnbouw in achterbroek
Zo'n goede 15 jaar geleden bood de Nederlandse provincie Gelderland subsidie aan degenen die aan wijnbouw wilden doen als tweede poot van hun bedrijvigheid. Zo wilde men de streekproducten promoten. Een variatie van beroepen melde zich aan: een bloemist, een slager, een autoverkoper, een bedrijfsleider, een financieel adviseur, een kippekweker, je kan het zo gek niet bedenken. De meesten hebben niet meer dan 2 ha, zodat ze geen personeel in dienst moeten nemen. De meesten laten hun geoogste druiven ook verwerken in een paar plaatselijke coöperatieven. Een enkeling heeft een eigen vinificatie-installatie bestaande uit inox en hout. Waar ik het meest benieuwd naar was, waren de gebuikte druivenrassen. De vitis vinifera speelt hier namelijk een tweederangs rol. De hoofdrol is weggelegd voor de hybriden, de PiWi's. Ze spreken zelf van "kruisingen".oa Solaris, Johanniter, Seyval blanc voor wit & Regent, Rondo en Cabernet cantor voor rood. De ondergrond is zeer verschillend, maar meestal toch rijker en vlakker dan we gewoon zijn in de andere wijnlanden.
de acht bezochte wijngaarden
"De Braoke" in Laren bij Gerrit van de Poel en zijn 85-jarige vader Jan.
"Wijngaard de Zessprong" in 't Joppe bij Hans en Dis Wichers www.wijngaarddezessprong.nl
"Wijngaard Kranenburg" in Vorden (Bronckhorst) bij Henk Takken
"Wijnboerderij 't Heekenbroek" in Drempt bij Job en Neeltje Huisman www.heekenbroek.nl
"Domein Hof te Dieren Wijngaard" in Dieren bij Youp en Riet Cretier www.domeinhoftedieren.nl
"Wijngaard de Nieuwe Baankreis" in Almen bij Ron en Gracia Verdel
"Wijnhoeve Elanova" in Vorden bij Rob Roth en José de Hoog www.elanova.nl
"Wijngoed Gravendael" te Klein Amsterdam bij Alette van den Brul en Gerard van Dalen www.gravendael.com
"Wijngaard Gelders Laren" enkel kijkje gaan nemen
de Braoke
Gerrit en Jan stonden me al op te wachten bij hun wijngaard aan de Verwoldseweg. Samen waren ze druiventrossen aan het wegsnoeien: 2 per uitloper, 10 à 15 per plant. Zijn oudste stokken bevinden zich bij hun woonst en zijn 14j oud. Dit stukje hebben ze later bijgekocht. Samen 1ha zandgrond, waarop 3200 planten solaris, regent, riesel en johanniter. Een omringende beek zorgt voor de afwatering en bomen houden de wind tegen. De reeën die 's morgens door de wijngaard stappen, blijven van de druiven af, maar de Suzuki-fruitvliegjes dienen wel bestreden te worden. Gerrit was zo attent wat gekoelde proefflessen en glazen mee te brengen zodat we samen zijn regent 2013 konden proeven.
wijngaard Zessprong
Hans Wichers is slager van opleiding en was ook een tijdje castelijn. Zijn vrouw Dis komt even dag zeggen en laat haar man dan aan mij over. Hij zit elk moment van zijn vrije tijd in zijn wijngaard van 1/4 ha die er piekfijn bijligt. De bodem is zand/leem met een redelijke afwatering. Hij heeft klaver gezaaid en schoffelt elke dag. De zwarte aarde houdt de zonnewarmte goed bij. Hij neemt om dezelfde reden en om schimmel te vermijden, veel blad weg. Hans verbouwt vooral johanniter en cabertin. Hij spuit met een kalkoplossing om de schilletjes steviger te maken en zo de fruitvliegjes minder kans te geven aan zijn druifjes te knabbelen. Hij is een uiterst aimabele man en drinkt graag een glaasje mee..."eens castelijn , altijd castelijn hé"
wijngaard Kranenburg
Henk Takken kocht 20 jaar geleden deze boerderij. Hij was bloemist en wou met deze 5 ha grond een bezigheid uitbouwen voor zijn pensioen. Toen bleek dat de ondergrond van bleekklei en zand wijnbouw toeliet, was de keuze snel gemaakt. Toen ik zijn wijngaard bezocht, was Henk bezig met het ontbladeren van zijn weelderig groeiende cépages. Je merkt aan alles dat Henk een tuinbouwer was: magnesium tegen de bruine plekken, behandelen met kalk en zink, ... Hij verbouwt op 2 ha omdat dat alleen bij te houden is. Zijn opbrengst gaat naar een centrale wijnmakerij in Winterwijk samen met nog 7 wijnboeren die niet individueel verkopen.
't Heekenbroek
Job en Neeltje Huisman verbouwen 7500 stokken op 2 ha mineraalhoudende rivierkleigrond, vooral fijne fracties die vanuit het moezel gebied aangespoeld komen. Job wou al altijd boer worden. Hij groeide op in een landbouwersgezin, maar zijn oudste broer nam de zaak over. Job was eerst vele jaren bedrijfsleider op verschillende landbouwbedrijven in Groningen en waagde de sprong in 2005. Hij oogst nu 7 verschillende meeldouwtolerante rassen die duurzaam geteeld worden. Hij wil niet bio werken omdat koper in de bodem achterblijft. De druiven plukt hij handmatig en hij vinifieert op zijn wijngoed zodat hij zelf over alles kan beslissen. Hij denkt een middel gevonden te hebben tegen de suzuki vlieg. Verder volgt hij nauwgezet het weerstation om dan niet onnodig te moeten spuiten tegen meeldauw.
Hof te Dieren
Youp Cretier en zijn vrouw Riet hebben een echte "clos", de grootste ommuurde wijngaard van Nederland. Hier verbouwen ze sinds 2004 op 2 ha een 7-tal rassen, met oa rondo, regent, monarch, cabernet cantor, johanniter, seyval blanc en solaris. Ze vinifiëren hun 8000 liter wijn zelf. Eerst per druivensoort en daarna wordt op een creatieve manier gemengd. Youp was vroeger financieel adviseur maar na een serieuze burn out in 2001, die hem een jaar aan bed kluisterde, neemt hij het leven niet meer zo serieus en "amuseert" hij zich in zijn nieuwe beroep. Als een experiment mislukt, distilleert hij tot een likeurtje of hij voegt er alcohol en suiker bij tot een portootje. Hij gebruikt houtchips, laat rijpen sur lie etc... Hier lijkt alles te kunnen, en tussendoor bedient hij zijn BBQ, geeft info aan aanstaande trouwers om hun feest te organiseren op zijn domein of is in de weer met zelfgebakken pizza's.
Nieuwe Baankreis
Ron Verdel moest dringend naar zijn kippenhokken en verwees me naar zijn vrouw Gracia. In 2003 maakten ze gebruik van subsidies om een wijngaard aan te leggen met de bedoeling hun kippen beschermd te laten rondlopen. De stokken zijn hoog opgebonden zodat de kippen eronderdoor kunnen lopen en ze niet aan de druiven kunnen pikken. Gracia volgde een wijnopleiding en zat nadien lang in het bestuur van de wijncoöperatieve maar wegens teveel werk met de kippen is ze hiermee gestopt. Hun 1 ha heeft een 1000-tal stokken die breed uit mekaar staan. Maar de laatste 4 jaar hebben ze geen opbrengst meer. Ze hebben nog wel een winkeltje waar ze de wijnen van de Achterhoekse wijnbouwers verkopen. Ik kreeg hun laatste fles marechal foch 2007 mee om later te kunnen proeven.
Wijnhoeve Elanova
Rob Roth was juist met zijn pas geoogste solaris naar de wijnmakerij in Winterswijk. José zat met de plukkers te lunchen en vertelde me dat ze het dit jaar wat hebben laten afweten door drukke professionele bezigheden. Zij is docente en hij zit in de luchtvracht. Ze verbouwen 5000 stokken op 1,5 ha met een bodem van oer(ijzerhoudend). Aangezien ze veel land hadden, zijn ze in 2009 gestart met hun wijnbedrijf. De johanniter is dit jaar volledig mislukt: te veel regen, te weinig tijd om te ontbladeren, te weinig gespoten tegen meeldouw. Dat deel van de wijngaard ligt er inderdaad "ruïneachtig" bij.
Wijngoed Gravendael
Op mijn laatste dag in Gelderland, tijdens een ontspannend fietstochtje doorheen de Veluwen, stootte ik onverwacht op een "spiksplinternieuwe" wijngaard. Ik neep de remmen toe en reed het hof op waar Alette van den Brul me hartelijk begroette en haar verhaal deed. Samen met Gerard van Dalen vormt ze een nieuw samengesteld gezin. Dat boog hun plannen om afzonderlijk naar het buitenland te gaan om in een gezamenlijk project. In mei 2014 en 2015 deden ze hun eerste aanplant. Op een kleine ha staan er nu 5000 ranken johanniter, riesel, souvignier gris en regent waarvan dit jaar de eerste oogst verwacht wordt. De bodem bestaat uit zand/klei en het licht afhellende terrein naar een beek zorgt voor de drainage. Ze plannen hun eigen wijn te vinifiëren bij Hof van Twente te Bentelo samen met wijnmaker Lucas. Hun verhaal nodigt uit om het verder op te volgen.
Gelders Laren
Op twee hectare wijngaard produceren Gert Jan Voortman & Diane van der Biezen sinds 2006 hun wijnen. Het wijngoed telt een 6000 stokken verdeeld over regent, pinotin, cabertin, solaris en cabernet blanc. De pluk gebeurt handmatig en er wordt veel zorg besteed aan het reduceren van een te grote opbrengst. De vinificatie gebeurt bij de "Nederlands Wijnmakerij" te Bentelo. Het wijndomein is niet te bezoeken maar hun wijnen zijn op tal van plaatsen te degusteren. Oa. in het 3-sterrenrestaurant de Librije waar Thérèse Boer haar "kus" schenkt. Verder zijn coulisse, de swarte ruijter en berquel wijnen van Gelders Laren.
En dan nu nog een beetje beschouwingen over PiWi's, kruisingen en hybriden. Zo'n 7000 jaar geleden begon men wijn te maken van de vitis vinifera, waarschijnlijk in de Kaukasus. Van daaruit verspreidde de wijnmakerij zich over gans de wereld. Het was echter niet zo simpel om deze wijnstokken mee te nemen op de verschillende veroveringstochten. Daarom probeerde men ook met inheemse druivenfamilies wijn te maken. Bleek echter dat vb de wijnen gemaakt van de vitis lambrusca uit Amerika, inferieur waren aan de Europese. Ze hadden een onaangename geur. In de 19e eeuw werden deze meegebracht naar Europa als sierplant of om te experimenteren. Ze waren mooi om te zien maar brachten helaas ook ziekten met zich mee: meeldauw en nog erger: de druifluis ... de phylloxera. Men zocht koortsachtig naar oplossingen om de Europese wijnbouw te redden. Albert Seibel ontwikkelde 16000 hybriden, kruisingen tussen de vitis vinifera en de vitis lambrusca, waarvan er 500 commercieel acceptabel werden geacht. Terzelfder tijd ontdekte men dat als men de vitis vinifera entte op Amerikaanse onderstokken deze resistent waren voor de dodelijke luis. En aangezien dat perfect werkte, werden de hybriden per wet verboden. Tot de klimaatopwarming ook wijnbouw mogelijk maakte in noordelijke streken en men deze vroeger rijpe en schimmelresistentere soorten ging gebruiken in Duitsland, Nederland en België. Deze evolutie heeft hevige voor- en hevige tegenstanders. Het Staatlichen Weinbauinstitut Freiburg houdt zich bezig met de kweek van PiWi druiven. Het intellectueel eigendom wordt gepatenteerd bij het UPOV(Genève) en waar mogelijk laten ze zich registreren als vitis vinifera omdat het zo mogelijk wordt ze in de EU in BOB gebieden toegelaten te krijgen. De toelating tot kwaliteitswijn(BOB) is echter enkel mogelijk als het desbetreffende land de tot v.f. verklaarde hybride tegen de regels van de EU in, binnen de BOB toelaat. Dat gebeurt zelden, behalve in België waar men PiWi's heeft toegelaten in het Hageland en Heuvelland in de BOB's. Een Belgisch wijngoed had zelfs ministers op bezoek om hun solaris te proeven. Wat ik in Gelderland proefde was erg verschillend. Bij de blauwe regent had ik toch vaak dat foxy aroma(methylantranilaat molecuul) en dat klein "onaangenaamheidje" in de mond. Maar ik heb ook mooie frisse en aangename johanniter en solaris geproefd. Toch is het zoals vb Geurt van Rennes zegt: " Aanvaardbaar of acceptabel wil nog niet goed zeggen".Het is ook opvallend dat bij zowat alle wedstrijden waar deze wijnen aan meedoen, er zelden gouden medailles behaald worden(wel veel zilver) en dat de concours meestal doorgaan in Duitsland of Nederland zelf. Maar goed, er is nog werk aan de winkel en er spelen veel factoren een rol. Veel wijnboeren zijn ook bezig met bio en willen zo weinig mogelijk sproeien en dat is dan weer een voordeel van deze hybriden. Of zal ik maar over kruisingen spreken, want dat lag in de Achterhoek wel gevoelig: telkens ik "hybride" in de mond nam, verbeterde men me.
Reactie schrijven
Mw. S. Gris (maandag, 30 januari 2017 17:22)
Geachte website,
Geen alternative facts in de wijnbouw alstublieft. Alle druivensoorten waarvan u zo achteloos de edele status betwist zijn wel degelijk gewoon Vitis vinifera. U zet uzelf bij vaklui en wijnkenners op deze manier niet heel mooi te kijk!
Klik op, of als dat niet lukt: kopieer en plak, bovenin uw browser de volgende url, en wordt wijs:
.
http://wijnbouw.blogspot.nl/2013/05/vitis-vinifera-en-soms-worden-we-echt.html
.
en daarna deze:
.
http://wijnbouw.blogspot.nl/2014/11/schimmeltolerantie-wijnkwaliteit-op-dit.html
.
Het zou u ten zeerste sieren wanneer u uw artikel zou aanpassen. Met vriendelijke groet.